Of je nu bij Porsche Centrum Rotterdam komt, of bij de dealer in Los Angeles, Dubai of Beijing: door de uitstraling van de panden is onmiddellijk duidelijk dat je met een Porsche dealer te maken hebt. Met dank aan het architectenbureau cepezed uit Delft dat verantwoordelijk is voor de blauwdruk van de Porsche showroom wereldwijd. Jan Pesman, oprichter van cepezed en klant van Porsche Centrum Rotterdam, vertelt het verhaal achter de showroom van Porsche.

Jan Pesman, in 1973 naast Michiel Cohen en Rob Zee een van de drie naamgevers van architectenbureau cepezed, kan nog steeds smakelijk lachen bij de herinnering. Het is dan ook een anekdote die je op een verjaardag graag aan je gasten vertelt. Een uitnodiging in 1999 om mee te doen aan een besloten pitch voor het ontwerp van de showroom voor Porsche Zentrum Zuffenhausen belandde bijna bij het oud papier. “Er werd in eerste instantie gedacht dat het reclamemateriaal was waardoor het ongeopend in de prullenmand werd gegooid. Pas toen iemand in de gaten kreeg dat het poststuk niet van een lokale dealer afkomstig was maar een Duits stempeltje droeg, hebben we het er daar maar weer uit opgevist.”

The rest is history. Het Delftse bureau won de pitch en ontwikkelde Porsche Zentrum Zuffenhausen. Het Nederlandse ontwerp werd de wereldwijde standaard voor de architecturale Porsche corporate identity. Geënt op deze showroom in Stuttgart – ingeklemd tussen Werk I, Werk 2 en het fabrieksmuseum – zijn wereldwijd inmiddels 868 soortgelijke vestigingen van Porsche verrezen.

Nieuw plan

Om nou te zeggen dat de gemiddelde Porsche showroom rond de eeuwwisseling de hoogwaardige allure uitstraalde die een Porsche verdient; nee. Weliswaar stonden de auto’s eind jaren negentig al lang niet meer in een vergeten hoekje bij een Volkswagen dealer geparkeerd, maar bij Porsche AG in Stuttgart werd toch besloten om toch de Porsche centra op de schop te nemen. De showroom was vanwege structureel geldgebrek jarenlang een stiefkindje geweest bij de sportwagenfabrikant. Dat veranderde met de aanstelling van de nieuwe topman Wendelin Wiedeking en de terugkeer van de Nederlander Harm Lagaaij die als designchef aan de slag ging. Porsche nam zowel de ontwerpen als de productieprocessen onder de loep. Met een beter gestructureerde productiemethode – met dank aan de Japanners die het Kaizen introduceerden – en de komst van de watergekoelde 996 en de Boxster ging het Porsche voor de wind. Bij het nieuwe elan paste ook een verfrissende architectuur van de dealerpanden, inclusief een showroom, een werkplaats en magazijn.

En zo kwam cepezed bij Porsche AG in beeld, vertelt partner Jan Pesman. Het Nederlandse bureau was de Duitsers opgevallen vanwege een groot aantal projecten van standing. “Wij hebben de pitch gewonnen. In Stuttgart waren ze van mening dat wij met ons ontwerp het best aansloten bij de gedachtegang van Porsche omdat we het ‘Porsche gevoel’ bezitten.”

Het bureau kenmerkt zich volgens Pesman door een tikkie recalcitrant te zijn, een eigenschap waarmee niet alleen de architecten van cepezed zich onderscheiden van hun buitenlandse collegae, maar ook bekende Nederlandse architecten als Ben van Berkel en Rem Koolhaas. En dus stapte cepezed weg van de traditionele showroom met de grote glazen gevels. “Je ziet vanbuiten door al dat glas toch bijna niet wat er binnen voor auto staat. De volglazen etalagefaçades van hedendaagse autoshowrooms vonden wij voor een topmerk als Porsche eigenlijk te banaal. Dus ontwikkelden we een concept waarbij een twaalf meter hoge gevel grotendeels gesloten is uitgevoerd als gladde, roestvaststalen huid zonder rechte hoeken. Alleen de plint is uitgevoerd in glas. Dat gevelprofiel is trouwens van koud gebogen glas – iets wat toen een noviteit was. Ons ontwerp kenmerkt zich door strakke, heldere lijnen zonder overbodige frutsels. Dat zorgt voor een fascinerende aantrekkingskracht waarbij je als het ware naar binnen wordt gezogen en waarbij de Porsche centraal staat en niet het pand. Als klant word je geteased door de Porsches die in de showroom staan.”

cepezed-signatuur

Het eindresultaat heeft een duidelijke cepezed-signatuur, vindt Pesman: sober en strak, maar met allure en toch ook een knipoog. “Natuurlijk had Porsche ook een Duits of Oostenrijks bedrijf de opdracht kunnen geven. Maar dat hebben ze niet gedaan. Duitsers zijn vreselijk goed in het maken van analyses, maar een knipoog ontbreekt bij hun ontwerpen. Veelal ontbreekt de Schwung. Nederlanders hebben die Schwung wél; wij zijn doorgaans creatiever. Het is niet voor niets dat de auto-ontwerpen die onder Harm Lagaaij zijn ontstaan zo populair zijn.”

Met een aantal randvoorwaarden van Porsche AG drukte cepezed ook vanbinnen een sterk stempel op het ontwerp. De showroom, kantoren en de garagewerkplaats zijn gegroepeerd rondom een centraal magazijn. Klanten die hun Porsche naar de werkplaats brengen, kunnen beschut en overdekt parkeren. In de showroom staan de sportwagens opgesteld op de vloer en op grote tafelconstructies die de verbinding met de verschillende, transparant uitgevoerde kantoren leggen. “Een Porsche krijgt pas echt vorm door de manier waarop hij wordt uitgelicht,” vindt Pesman. “Daarom hebben we bedacht dat de auto’s overdag van bovenaf natuurlijk worden belicht via grote lichtstraten in het dak. ’s Avonds is de showroom verlicht met kunstlicht. De donkere vloer en achterwand van de showroom zorgen voor een verpletterend effect dat de Porsches nog exclusiever en begeerlijker maakt.”

Dan grijnzend: “We hadden bij ons concept bedacht dat juist de auto’s letterlijk kleur moesten brengen in de showroom. Jammer dat bij de opening van Porsche Zentrum Zuffenhausen de auto’s allemaal zilver en zwart waren.”

Bij het eerste concept van cepezed was ook nog sprake van een nieuw te bouwen kantoorcomplex op de Porscheplatz, op de plek waar Porsche sinds 2015 een lichtsculptuur heeft staan met drie pilaren die elk een Porsche 911 dragen. “Ons ontwerp – uit de verte lijkt het een beetje op een omgekeerde toeter – haalde het op dat moment niet, maar heeft later wel als voorbeeld gediend voor het centrale gebouw bij de fabriek in Leipzig.”

Actueel

Jan Pesman vond Porsche als merk intrigerend, maar hij reed geen auto uit Stuttgart-Zuffenhausen. Met het verkrijgen van de opdracht veranderde dat. “Porsche wilde de auteursrechten voor ons ontwerp afkopen zodat zij overal ter wereld onze ideeën konden gebruiken zonder ons daar steeds toestemming voor te vragen. Uiteindelijk hebben we ons laten ‘betalen’ in compleet uitgeruste Porsches, toen nog de 996. Het was mijn eerste Porsche ooit; ik heb er zestien jaar met grote tevredenheid mee gereden. Sinds twee jaar rijd ik in een 991 4S die ik nieuw bij Porsche Centrum Rotterdam heb gekocht. Zij verrichten ook het onderhoud.”

Sinds Porsche het Porsche Zentrum Zuffenhausen opende, zijn alle showrooms wereldwijd op dezelfde manier ingericht. Aan de hand van een dik boekwerk staan de CI-voorwaarden beschreven waaraan de dealers zich moeten houden: van de grootte van de vloertegels tot de RAL-kleuren van de muren. De corporate identity die cepezed twintig jaar geleden ontwierp voor Porsche, is tot op de dag van vandaag actueel. Zo verhuist Porsche Centrum Rotterdam binnenkort van de Landaulettestraat naar een fraai nieuw pand aan de A20 in de Spaanse Polder, dat wederom is geënt op de architectonische blue print uit 1999. Pesman: “De beeldtaal voor de Porsche-gebouwen heeft nog steeds een tijdloos karakter dat nauw aansluit bij het imago en de beleving van het automerk. Net als de 911 is het ontwerp van de Porsche showroom niet gedateerd, integendeel. Laatst was ik in Gerona en reed ik voorbij de Porsche dealer daar. Het ziet er nog steeds zo uit zoals wij het in 1999 hebben bedacht, ook al is dit pand nog geen jaar oud. Ik ben nog steeds trots op ons ontwerp.”

cepezed is een veelvuldig onderscheiden bureau voor ruimtelijk ontwerp. Opdrachten
bestrijken de gebieden stedenbouw, industrie, architectuur en interieur. Het
architectenbureau heeft een brede portefeuille in zowel binnen- als buitenland en ontwerpt
spraakmakende duurzame projecten als Rijkskantoor De Knoop, The Green House, Tijdelijke
Rechtbank Amsterdam en de Nieuwe Pier op Schiphol. cepezed beschikt voor ieder deel van
het ontwerp over interne specialisten en heeft daarnaast eigen afdelingen en zusterbedrijven
voor interieur, projectontwikkeling en bouwmanagement. Het bedrijf bestaat inmiddels uit
ruim 75 mensen die werken in het voormalige laboratorium voor Werktuig- en
Scheepsbouwkunde van de Technische Universiteit Delft, en is nog altijd groeiende.